« وقتی در صحنه‌ی حق وباطل نیستی هر کجا خواهی باش ، چه به نماز ایستاده و چه به شراب نشسته، هر دو یکی است! » این یکی از فریادهای دکتر علی شریعتی ست.
قبل از انقلاب عده‌ای او را بهایی، اسماعیلی و سنی نامیدند، در حالیکه در بخشهای زیادی از آثار او دغدغه مذهب تشیع را می‌شد دید. عده‌ای حتی پا را از این هم فراتر گذاشته و او را بخاطر مسائلی جزئی مانند تراشیدن ریش، کلاه بر سر گذاشتن، کراوات به گردن بستن، سخنرانی از طریق بلندگو و حتی راه رفتن از خیابانی که نامش «پهلوی» بود مورد سرزنش قرار دادند!
تاریخ انتقادات برخی از علما ب دکتر شریعتی همیشه خواندنیست از جمله علامه مصباح. شهید بهشتی از نزدیک‌ترین دوستان علامه مصباح بود. آخرین همکاری علامه مصباح با شهید بهشتی به اداره‌ی مدرسه‌ی حقانی بر می گردد.
نفوذ اندیشه‌های شریعتی در این مدرسه با واکنش علامه مصباح مواجه شد و همین امر دو جبهه را در میان طلاب مدرسه‌ی حقانی شکل داد: گروهی مخالف سرسخت شریعتی و گروهی دیگر دوستدار و حامی جدی او شدند. مشاجرات این دو گروه حتی گاهی موجب بروز بداخلاقی‌هایی میان آنها می‌شد تا حدی که شهید بهشتی در سخنانی در جمع طلاب این مدرسه از مشاجرات میان هر دو گروه از طلاب به شدت انتقاد کرد.
شهید بهشتی در عین حال روش علامه مصباح را در نقد شریعتی نمی پسندید و بر برخی از مواضع ایشان خرده می گرفت، ولی علامه مصباح که مخالفت با اندیشه‌های شریعتی را تکلیف شرعی خود می‌دانست و از وضعیت موجود مدرسه ناراحت بود، تصمیم گرفت تا از ادامه‌ی همکاری با آن مدرسه استعفا دهد.
استعفای علامه مصباح نه تنها جو متشنج مدرسه را آرام نکرد، بلکه بر شدت اختلافات افزود. هیئت مدیره نیز تصمیم گرفت برای کنترل جو مدرسه شش نفر از موافقان و شش نفر از مخالفان سرسخت شریعتی را از مدرسه اخراج کند.
با اجرای این تصمیم هیجده نفر دیگر از مخالفان دکتر خواستار بازگشت دوستان خود به مدرسه شدند و اعلام کردند که در صورت عدم برگشت دوستانشان به مدرسه به جمع شش نفره‌ی آنها خواهند پیوست، اما هیئت مدیره همچنان بر اخراج آنها اصرار ورزید و بدین ترتیب 18 نفر دیگر از مدرسه بیرون رفتند و حلقه‌ی اولیه‌ی شاگردان مصباح شکل گرفت.
شهید مطهری نیز سرانجام روشی شبیه به علامه مصباح را برگزید و حتی به انتقاد صریح از روش برخی از روحانیان شناخته شده همچون شهید بهشتی پرداخت.
و بالاخره امام خمینی که در آن مقطع طرح هر مسئله‌ای جز مبارزه با شاه و تشکیل حکومت اسلامی را انحراف از مسیر انقلاب می‌دانست، با ارسال پیامی به ایران خواستار پایان دادن به مباحث اختلاف برانگیزی چون کتاب شهید جاوید و مسئله‌ی علی شریعتی شد و بدین گونه آتش اختلافات برای مدتی فرو نشست.
مطالب مرتبط: نظر رهبر انقلاب درباره مرحوم شریعتی
رفتار متفاوت بهشتی و مصباح با شریعتی
کتاب گفتمان مصباح چاپ مرکز اسناد انقلاب اسلامی
